03 september 2018 Dick van Sprundel
Column: Rain in Spain
De afgelopen dagen werd in het nieuws melding gemaakt van een mogelijk nieuw Europees warmterecord; wellicht wordt het 50 graden in bepaalde Spaanse regio’s. Desalniettemin verwacht ik toch “Rain in Spain”. In de musical “My Fair Lady” wordt Eliza Doolittle zogenaamd hogerop gemanoeuvreerd door professor Higgins, maar laat zij hem uiteindelijk in de steek. In de eerste Spaanse tax lease zaak is er hoger beroep ingesteld tegen het arrest van het Gerecht van eerste aanleg, de rechtbank die zich bezighoudt met de uitleg van Europees recht. Hoewel het Hof van Justitie het eerdere arrest vernietigt en terugverwijst naar het Gerecht, verwacht ik toch Rain in Spain. In de Nederlandse vertaling van “My Fair Lady” werd het liedje “Rain in Spain” overigens vertaald als “Het Spaanse graan heeft de orkaan doorstaan”; het zou me echter erg verbazen als Spanje deze orkaan ook gaat doorstaan.
Hoe zat de Spaanse tax lease (“STL”) in elkaar? Zo’n tien, vijftien jaar geleden was het voor scheepvaartmaatschappijen mogelijk om door Spaanse scheepswerven gebouwde schepen te kopen met een korting van 20 tot 30%. Deze financiële / fiscale structuur leidde tot veel omzetderving bij andere Europese scheepswerven, waaronder bij de Nederlandse scheepsbouwers.
Kort samengevat werd de STL gebruikt voor transacties waarbij schepen werden gebouwd door Spaanse scheepswerven en aangekocht door scheepvaartmaatschappijen, welke gefinancierd werden door middel van een speciaal door een bank opgezette juridische en financiële structuur. Bij elke bestelling van een schip waren meerdere spelers betrokken: een scheepvaartmaatschappij, een scheepswerf, een bank, een leasemaatschappij, een door de bank opgericht economisch samenwerkingsverband (ESV) en investeerders die daarin aandelen kochten. Het ESV leaste het schip van een leasemaatschappij vanaf het moment waarop werd begonnen met de bouw ervan, en vervrachtte het vervolgens aan de scheepvaartmaatschappij door middel van een rompbevrachtingsovereenkomst. Het ESV verbond zich ertoe het schip aan het einde van de leaseovereenkomst te kopen, terwijl de scheepvaartmaatschappij de verbintenis aanging het schip aan het einde van de rompbevrachtingsovereenkomst te kopen. De belastingvoordelen gingen over naar investeerders in de ESV – die fiscaal transparant was – en een deel van deze voordelen werd overgedragen aan de scheepvaartmaatschappij in de vorm van een korting op de prijs van het schip.
Na klachten stelde de Europese Commissie een zogenaamde infractieprocedure tegen Spanje in, een gerechtelijke procedure bij het Europese Hof van Justitie. Het Gerecht bepaalde uiteindelijk dat de STL als staatssteun moest worden aangemerkt. Landen mogen op grond van Europees recht best concurreren, maar moeten dit op een geoorloofde manier doen. Er mag geen sprake zijn van verboden staatssteun. Volgens vaste rechtspraak van het Europese Hof van Justitie is sprake van staatssteun wanneer is voldaan aan bepaalde voorwaarden; het moet gaan om een maatregel van de staat of om een maatregel die met staatsmiddelen is bekostigd en die het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig kan beïnvloeden. Daarnaast moet de maatregel de begunstigde een voordeel verschaffen en de mededinging te vervalsen of dreigen te vervalsen.
Tegen het arrest van het Gerecht hebben diverse partijen – ruim dertig, met name banken en ESV’s – nu hoger beroep ingesteld, evenals de Europese Commissie en de Spaanse regering. Helaas is een column niet het juiste gremium voor een uitgebreide technische analyse. Gesimplificeerd en kort samengevat is er onduidelijkheid over de uitleg van de begrippen „onderneming”, „voordeel” en „selectieve maatregel”. In een vervolgprocedure moet over deze begrippen meer uitleg worden gegeven en worden onderzocht wie als de begunstigden moeten worden beschouwd, de ESV’s of de investeerders. Daarnaast zijn er nog meer punten die in een vervolgprocedure nader moeten worden uitgezocht.
Ik verwacht dat de Spaanse tax lease dan ook in de vervolgprocedure als staatssteun zal blijven worden aangemerkt en dat het Spaanse graan de orkaan niet gaat doorstaan. Het Gerecht zal de talrijke Spaanse partijen die in hoger beroep zijn gegaan mijns inziens in de steek laten. Rain in Spain!
